Protokół HTTP jest protokołem warstwy aplikacji, stosowanym do transportu danych w sieci WWW. Pierwsza wersja (HTTP/0.9) została opublikowana pod koniec 1990 roku. Jej pomysłodawcą jest Tim Berners-Lee, założyciel W3C. Zainteresowanych odsyłam na strony w3.org gdzie można zobaczyć szkic owego projektu.

Zrozumienie zasady działania protokołu HTTP jest ogromnie ważne i powinno być pierwszym krokiem na ścieżce nauki dla przyszłych programistów webowych. Sam protokół jest wyjątkowo prosty i polega na wymianie informacji pomiędzy klientem (np. przeglądarką) a serwerem. Klient chcąc otrzymać zasób z serwera wysyła komunikat żądania, w którym określa metodę żądania, identyfikator URI, identyfikator wersji protokołu oraz informacje specyficzne dla danego zasobu. Brzmi skomplikowanie a w rzeczywistości jest bardzo proste i co ważniejsze szybkie. Przykład żądania wysyłanego do serwera możesz zobaczyć na poniższym listingu:

1: GET /index.html HTTP/1.1
2: Host: wwwgo.pl
3: User-Agent: Mozilla/5.0 (X11; Linux x86_64; rv:15.0) Gecko/20100101 Firefox/15.0.1
4: Accept-Encoding: gzip,deflate
5: Connection: Keep-Alive

Transakcja HTTP składa się z listy nagłówków które wysyła przeglądarka / dowolny klient (np. skrypt w PHP lub innym języku) kontaktując się z serwerem. Wysyłanych informacji może być więcej – dla uproszczenia wybrałem tylko kilka z nich. Co one w skrócie oznaczają?

1. GET – metoda żądania (przykładowo, dla formularzy może być POST)
   /index.html – żądamy pliku index.html (dla katalogu głównego będzie to / )
   HTTP/1.1 – protokół i jego wersja

2. Host: xxx – host do którego wysyłamy żądanie

3. User-Agent – informacje o kliencie, który wysłał żądanie

4. Accept-Encoding – akceptowany sposób kodowania zawartości

5. Connection: Keep-Alive – w wersji protokołu HTTP/1.1 wprowadzono możliwość przetwarzania kilku transakcji na jednym, ciągle otwartym połączeniu

Serwer, po otrzymaniu zapytania, analizuje do jakiego hosta jest kierowane, jaki adres klient stara się wczytać, następnie pozostałe nagłówki i udziela odpowiedzi:

1: HTTP/1.1 200 OK
2: Content-Type: application/xhtml+xml;charset=UTF-8
3: Content-Encoding: gzip
4: Server: Apache

1. HTTP/1.1 – ponownie wersja protokołu. W ten sposób serwer i klient są w stanie uzgodnić najnowszą, wspólną wersję protokołu. Co jeżeli w odpowiedzi otrzymalibyśmy np. HTTP/1.0? Wtedy nastąpiłaby konwersja do najniższej, wspólnie obsługiwanej wersji lub pojawiłby się komunikat błędu i żądanie nie mogłoby być zrealizowane.
   200 – kod statusu (status code). Pojawia się zawsze, niezależnie od tego czy żądanie zostało zrealizowane pomyślnie, czy też nie. Kody stanu podzielone są na klasy. Kod stanu można rozszerzyć o własne definicje, a jeżeli klient nie jest w stanie ich zrozumieć, zwracany jest ogólny kod danej klasy. Przykładowo serwer wysyła kod 450, klient go nie zna więc zwraca kod 400.
   OK – żądanie zostało poprawnie przetworzone.

2. Content-Type – typ MIME (MIME Media Type) oraz informacja o kodowaniu zawartości

3. Content-Encoding: gzip – przesyłane w odpowiedzi dane są skompresowane (gzip)

4. Server – informacje o serwerze

Jak widać klient i serwer “rozmawiają” ze sobą w dość prostym i zrozumiałym także dla człowieka języku. Każdy z nich otrzymuje niezbędne do dalszego działania dane, które przetwarza na swój sposób generując ostatecznie wynik nawet, jeżeli podczas tej rozmowy pojawił się błąd.

Przykład rzeczywistego żądania odczytany w narzędziu Firebug:

Z powyższego wynika jedna bardzo ważna nota. Nagłówki muszą być wysłane w pierwszej kolejności, jeszcze przed jakąkolwiek inną zawartością ponieważ niosą w sobie informacje niezbędne do dalszego przetworzenia dokumentu. Czy klient musi zdekompresować otrzymaną zawartość, jaka jest długość całkowita dokumentu, czy wreszcie jak potraktować otrzymany ciąg bajtów – w praktyce klient nie wie że ciąg zerojedynkowy to strona html, plik dźwiękowy lub dokument pdf – ustala to na podstawie otrzymanego w odpowiedzi typu MIME.

Bardzo często ludzie pracujący z PHP otrzymują komunikat o wysłanych już nagłówkach (headers already sent). Aby temu zapobiec należy przeprojektować aplikację aby w pierwszej kolejności ustawić nagłówki a dopiero po nich wysłać treść (użyj buforowania, postaraj się zbierać wszystkie nagłówki – wyślij je dopiero gdy wygenerujesz wewnętrznie wszystkie dane i wiesz że nie wystąpi już żaden błąd). Sprawdź również czy na początku dokumentu nie wstawiłeś spacji, lub że edytor nie zapisuje znaku BOM.

Kody statusu

Kody statusu pogrupowane są w klasy wedle pełnionego zadania. I tak:

1xx – kody informacyjne

2xx – kody powodzenia

3xx – kody przekierowania

4xx – kody błędu u klienta

5xx – kody błędu serwera

Pewnie wiele razy zetknąłeś się Czytelniku z komunikatem “404 – Not Found”. Nielubiana informacja ale zarazem bardzo ważna, pozwalająca na ustalenie że poszukiwanego dokumentu po prostu nie ma a nie, że przykładowo został przeniesiony (kod 301). Każda z grup informuje nas dość dokładnie jaki był wynik naszego żądania. Dokładny opis wszystkich kodów dla protokołu HTTP/1.1 można odnaleźć w specyfikacji RFC2616. Kilka przykładowych, najczęściej przesyłanych kodów:

200 – OK – żądanie pomyślnie zrealizowane

206 – Partial Content – serwer zrealizował część zapytania

301 – Moved Permanently – żądany zasób został przeniesiony na nowy adres

302 – Found – żądany zasób jest chwilowo dostępny pod innym adresem

403 – Forbidden – zasób został odnaleziony ale nie masz do niego dostępu

404 – Not Found – szukany zasób nie został odnaleziony

500 – Internal Server Error – błąd serwera który uniemożliwia wykonanie żądania

503 – Service Unavailable – serwer nie może chwilowo zrealizować żądania z powodu przeciążenia lub konserwacji

Podsumowanie

Na zakończenie małe ćwiczenie. Jeżeli pracujesz pod Windows (pod Linuksem otwórz konsolę) uruchom wiersz polecenia (skrót klawiszy win+r, następnie polecenie cmd) i wpisz:

telnet google.com 80 {enter}

Telnet to niewielki program umożliwiający komunikację pomiędzy klientem a serwerem. Informujesz, że chcesz połączyć się z serwerem google.com na porcie 80 czyli standardowym porcie HTTP. Powinno pojawić się czyste okno. Przepisz teraz pierwszą linię z wymienionego na początku artykułu żądania klienta (pod Windowsem musisz pisać na “ślepo”, tekst jest wpisywany ale nie będzie się pojawiał):

GET / HTTP/1.1 {enter}{enter}

Niezależnie od odpowiedzi jaką dostałeś (ja otrzymuję informację z kodem 302) wykonałeś pracę, jaką na codzień zupełnie przezroczyście wykonuje przeglądarka internetowa gdy odwiedzasz stronę www. Ot, cała filozofia.

• php
• zend framework
• html
• programowanie
• jquery
• sieć
• http
• internet
• css
• xhtml
• xml
• javascript
• kodowanie
• mysql
• postgresql
• bazy danych
• apache
• zend framework 3
• sqlite
• phptal